Historia Nasiedla

Nasiedle to jedna ze starszych wsi położona na pagórkowatym pasie Przedgórza Sudeckiego, w gminie Kietrz w powiecie głubczyckim. W herbie ma kosę skrzyżowaną z lemieszem, co świadczy o rolniczych zajęciach ludności. Pierwsze wzmianki o miejscowości w zapiskach kościelnych pochodzą z 1253 r. W tym czasie właścicielem posiadłości Nasiedil (dawna nazwa miejscowości) był rycerz Andreas Morawianin, Nasiedle było wówczas wsią czynszową. Od dawien dawna do Nasiedla należał Chróścielów. W średniowieczu i późniejszych okresach często zmieniała się nazwa miejscowości. W 1377 r. Nasiedil, a od 1496 r. Nasyle. Właścicielami miejscowości i zamku, a później pałacu, byli kolejno: Zwircho, Margvart, Bawor Zdynkow, Birka, Vrbna, rodzina Siedlickich i Holtz. Panowie Sedlnicki i Holtz do 1793 r. posiadali również Lenarcice, Opawice, Krasne Pole, Piotrowice, Lewice, Jabłonki. Oni byli patronami istniejącej od XIII w. Parafii: Nasiedla, Chróścielowa, Nowego Dworu, Anny Dworu (obecnie Gniewkowice). W majątku tym, który liczył około 1100 ha, pracowali ludzie z Nasiedla i okolicznych wsi. Kolejni właściciele majątku Nasiedla, wywierali największy i bezpośredni wpływ na życie ludności tego terenu. Od II poł. XVI w. Do I poł. XVII w. przez około 100 lat parafia była protestancka. Na przełomie XVIII i XIX w nastąpił bujny i szybki rozwój majątku Sedlnickich i Oppersdorf, a później wsi. Oni też, przy współudziale księdza Waclava Kladivo, przyczynili się do budowy szkoły parafialnej, nowego kościoła i jego wyposażenia. W 1821 r. wieś wykupiła się od obowiązku świadczenia pańszczyzny. Sytuacja chłopów bardzo się poprawiła, ponieważ przestali płacić czynsz swemu panu i stali się wolni.

Spośród bogatych rolników wsi wybierano sołtysów. We wsi powstała szkoła, poczta, wybudowano szosę łączącą wieś z Głubczycami i Kietrzem, uruchomiono browar oraz wybudowano kolej łączącą Nasiedle z Baborowem i Opavą. Założono straż pożarną i kasę zapomogowo-oszczędnościową, działał młyn napędzany wiatrakiem. Była też apteka, mieściła się ona w pałacu. Ze względu na dobre, żyzne i urodzajne gleby mieszkańcy wsi w szczególności zajmowali się uprawą roli, pola obsiewano pszenicą, jęczmieniem, owsem, burakami pastewnymi i cukrowymi, sadzono ziemniaki. W gospodarstwach hodowano również konie, krowy, świnie, owce i kozy. We wsi były też warsztaty rzemieślnicze, najczęściej rodzinne, świadczące usługi dla rolników (kowal, zdun). Czas sielanki przerywa trwająca w latach 1914-1918 pierwsza wojna światowa. Na frontach pierwszej wojny światowej zginęło 35 mieszkańców Nasiedla, a po wojnie w czasie plebiscytów za przynależnością wsi do Niemiec głosowała cała wieś - 691 mieszkańców. Po wojnie i plebiscytach wieś odradza się. Na polecenie kanclerza Niemiec Otto von Bismmarcka w 1920 r. zostały zbudowane domy mieszkalne (na obecnej ulicy Kolejowej i Bohaterów). Można je było kupić na 20 letnia spłatę za ,,zadatek" 1000 marek, potem każdego roku spłacano kolejne raty. Po pierwszej wojnie światowej majątek w Nasiedlu uległ parcelacji. Pałac i część ziemi zakupił nowy właściciel bogaty rolnik z Rybnika, Urban Ibron, a pozostałe grunty zostały rozparcelowane pomiędzy pracowników byłego folwarku oraz gospodarzy z Nasiedla i Chróścielowa. Kolejny okres świetności miejscowość przeżywa w dwudziestoleciu międzywojennym (przed II wojną światową). We wsi były 4 sklepy, 3 piekarnie, 2 rzeźnie, młyn, 3 restauracje, fryzjer, 2 kowali, działała kaflarnia i cegielnia, na zamówienia budowano domy. W Nasiedlu żyło wówczas około 1700 mieszkańców.

W czasie działań wojennych II wojny światowej w latach 1939-1945 w wyniku bombardowań, pożarów i ostrzału artyleryjskiego wieś została zniszczona. W siedemdziesięciu procentach zniszczony był również kościół (wysadzono wieżę kościelną i pozostała tylko przednia część kościoła - prezbiterium). Całkowitemu zniszczeniu uległo prawie 50 domów. Po wojnie w latach 1945–1946 doszło do wielkiej migracji ludności na obszarze południowo-zachodniej Opolszczyzny. Nasiedlanie z wielkim żalem i goryczą opuszczali swoje domostwa i wyjeżdżali na zachód, wśród nich był także właściciel pałacu Urban Ibron z rodziną, a ze wschodu z wielką obawą, na ziemie odzyskane przyjeżdżali pierwsi Polacy – repatrianci, wywłaszczeni ze swoich ziem. Jedni i drudzy myśleli, że z powrotem wrócą na swoje, do „Siebie”, jednak karty historii ułożyły się inaczej. Niektórzy „Nasiedlanie" (autochtoni) pozostali w swoich domach przyjmując obywatelstwo polskie. Ich potomkowie mieszkają na tej ziemi do chwili obecnej. I tak po drugiej wojnie światowej rozpoczyna się kolejny etap w historii Nasiedla. Dla jednych i drugich rozpoczyna się wspólny czas zmagań z odbudową zniszczeń wojennych, a jednocześnie czas współpracy i wzajemnego poznawania się. Wszystko to przebiegało stopniowo, iz upływem czasu miejsce nieufności, i nienawiści, zajęła przyjaźń i współpraca. Nastąpiło mieszanie się tradycji i kultury pozostałej grupy tubylców, i ludności przybyłej z Kresów Wschodnich. Przez repatriantów, Nasiedle zostało w specyficzny sposób podzielone na: Nasiedle – wieś, Nasiedle – kolejowa, Nasiedle kolonia i Nowy Dwór. Obszary niezamieszkane ciągnące się na południe od wsi, których powierzchnie porośnięte są lasem, przyjmują charakterystyczne nazwy: Księży Lasek, Góra Ibrona, Góra Czasza. Ludność miejscowa, podobnie jak ich poprzednicy, w szczególności pracowała na roli, a także w zakładach, które zaczęły powstawać i funkcjonować po II wojnie światowej.

W Nasiedlu powstały nowe zakłady pracy: Państwowy Ośrodek Maszynowy - POM, ZUM - Zakład Usług Mechanicznych, który świadczył usługi dla rolników indywidualnych, piekarnia, młyn elektryczny, trzy sklepy spożywcze, sklep tekstylno-odzieżowy, sklep zwany „żelaznym”, straż pożarna, pijalnia piwa. Funkcjonowała kolej, Ośrodek Zdrowia, poczta, Wiejski Dom Kultury, mleczarnia, Szkoła Podstawowa, Zasadnicza Szkoła Rolnicza, (która mieściła się w pałacu) oraz Urząd Gromady Nasiedle. W chwili obecnej w 2006 r. są dwa sklepy spożywcze, Ośrodek Zdrowia, Zespół Szkolno-Przedszkolny, firma transportowa TRANS-WEST (na miejscu dawnej piekarni) młyn, spółka „Ziarno", Dom Kultury, straż pożarna, i firma ,,Gabi" (na miejscu POM) Obecnie w Nasiedlu mieszka około 600 ludzi i tylko nieliczni zajmują się pracą na roli. Większość mieszkańców dojeżdża do pracy do pobliskich miast (Kietrz, Głubczyce, Racibórz), są też tacy, którzy do pracy wyjeżdżają za granicę (do Niemiec, Holandii, Anglii). Stali mieszkańcy Nasiedla nie szczędzą wysiłków i nakładów finansowych w celu poprawy wyglądu swoich posesji i ich estetyki, a co za tym idzie również wyglądu miejscowości. Szczególne wyrazy uznania kierować należy do państwa Weroniki i Jerzego Białas oraz ich rodziny, którzy z własnej inicjatywy i funduszy oraz zamiłowania do architektury, remontują i pielęgnują pałac, który jest jednym z najcenniejszych zabytków Nasiedla. Szkoda, że z okresu świetności Nasiedla pozostało tak mało pamiątek, a wieś się ciągle starzeje gdyż wielu młodych ludzi opuszcza ją szukając wygodniejszego i ciekawszego życia. Ocalmy więc od zapomnienia to, co jeszcze pozostało i jest świadectwem historii naszej miejscowości. Najstarsi mieszkańcy, którzy byli świadkami tej historii i mogą opowiedzieć najwięcej, już odchodzą, należało więc spisać ich relacje aby przetrwały i były źródłem wiedzy dla pokoleń najmłodszych.

Kalendarium ważnych wydarzeń Nasiedla

1253 r. Nasile (Nasiedle) po raz pierwszy pojawia się - w zapiskach kościelnych i świeckich, Rycerz Andreas Morawianin, broni swego zamku przed Rusami, Polakami i Węgrami;

1260 r. - pierwsze zapisy o istnieniu parafii Nasiedle, pochodzenie pierwszego dzwonu w świątyni;

1269-1793 r. - właścicielami Nasiedla i Chróścielowa są: Zwircho, Markuart syn Zwircha, Bawor Zdynkow, Birka, Vrbna, Karol Juliusz Seldnicki i jego potomkowie;

1793-1874 r. brak danych o zarządzających majątkiem;

1377 r. - Nasedil (zmiana nazwy miejscowości);

1451 r. - Nasidl (zmiana nazwy miejscowości);

1496 r. - Nasyle (zmiana nazwy miejscowości);

1684-1845 r. - Nassiedel (zmiany nazwy miejscowości);

1460-1470 r. - w tych latach spłonął drewniany pałac Birki;

1540-1640 r. - świątynia w Nasiedlu staje się ewangelicką;

1610-1675 r. - parafia Nasiedle obejmuje 13 miejscowości;

1690 r. - pierwsze datowanie ksiąg kościelnych;

1718 r. - hrabia Juliusz Sedlnicki remontuje kościół i wieżę;

1723 r. - w Nasiedlu mieszka 23 chłopów, 12 małorolnych upańszczyźnionych, 11 małorolnych wolnych, 6 chałupników bez ziemi;

1730 r. - hrabia Jacek Sedlnicki buduje nowy pałac w stylu baroku regencyjnego;

1736 r. - ksiądz Vaclav Kladivo przywozi do Nasiedla kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Od tego czasu rozwija się kult Najświętszej Maryi Panny;

1737 r. - hrabina Benigna Gustawa von Sedlnicki finansuje w kościele budowę kaplicy północnej przy prezbiterium z jednym ołtarzem poświęconym św. Janowi Nepomucenowi. W parafii działa bractwo św. Jana Nepomucena;

1738 r. - zakończenie budowy kaplicy północnej;

1750 r. - hrabia Jacek Scdlnicki i ksiądz Vaclav Kladivo zakladają pierwszą szkołę podstawową, zwaną przykościelną;

1763 r. - zakup drugiego dzwonu do nasielskiego kościoła;

1784 r. - Nasiedle liczy 454 mieszkańców;

1855 r. - Nasiedle liczy 871 mieszkańców;

1788 r. - malarz z Wiednia Feliks Leicher maluje obrazy św. Anny i św. Barbary, które umieszczono w ołtarzach bocznych świątyni, ufundowanych przez Antoniego Jacka Sedlnickiego;

1816 r. - zakup trzeciego dzwonu do miejscowego kościoła;

1820 r. - przebudowa budynku szkoły. Nadzór nad szkołą do 1874 r. mają duchowni miejscowej parafii. Doktor Karl Herber, mieszkaniec Nasiedla funduje do kościoła nowe oświetlenie;

1821 r. - gmina wykupuje się z obowiązków pańszczyzny;

1838 r. - hrabina Karolina Sedlnicki wychodzi za mąż za hrabiego Edwarda Oppenrsdorfa. Majątek Nasiedle stanowi jej „wiano” i przechodzi do majoratu rodziny Oppersdorf w Głogówku;

1855–1858 r. - renowacja obrazów św. Annyi św. Barbary;

1871 r. - utworzenie Związku Kombatantów;

1874 r. - Nasiedle staje się gminą;

1875 r. - założenie poczty w miejscowości;

1883–1885 r. - budowa nowego kościoła parafialnego, budowę finansują rodziny Sedlnicki i Oppersdorf; -

1885 r. - budowa szosy łączącej wieś z Głubczycami i Kietrzem;

1886 r. - założenie zegara na wieży kościelnej, murowanie na cmentarzu kaplic Drogi Krzyżowej;

1883–1889 r. - przebudowa kościoła;

1889 r. - umiera Edward Oppersdorf, pieczę nad Nasiedlem obejmuje jego syn Jan;

1900 r. - uruchomienie browaru;

1901 r. - brukowanie wsi;

1909 r. - Połączenie kolejowe z Baborowem i Opawą;

1910 r. - założenie straży pożarnej i kasy zapomogowo-oszczędnościowej;

1920 r. - parcelacja majątku w Nasiedlu, nowym właścicielem pałacu zostaje Urban Ibron;

1924 r. - budowa młyna elektrycznego;

1939–1945 r. - II wojna światowa;

1945–1947 r. - przyjazd repatriantów ze wschodu na ziemie odzyskane, wyjazd ,,Nasiedlan" do Niemiec;

1946 r. - Urban Ibron, zostaje zmuszony do wyjazdu na zachód. Odbudowa Nasiedla i okolicznych wiosek ze zniszczeń wojennych;

1949–1957 r. - założenie w pałacu szkoły podstawowej, biur POM-u i jednorocznej szkoły rolniczej;

1953 r. - oddanie do użytku odbudowanego kościoła parafialnego;

1957 r. - oddanie do użytku nowej szkoły;

1957 r. - powstanie w pałacu Zasadniczej Szkoły Rolniczej, która istnieje do 1976r.;

1958 r. - uruchomienie mleczarni;

1964 r. - budowa agronomówki i WDK;

lata 80 – zamknięcie piekarni;

1990 r. - zamknięcie mleczarni;

1992 r. - zamknięcie POM-u, stacji kolejowej i skupu;

1999 r. - przeniesienie przedszkola z ul. Pocztowej do szkoły;

2001 r. - powstaje Zrzeszenie Producentów Rolnych ,,Ziarno";

2002 r. - zamknięcie poczty, utworzenie agencji pocztowej;

2004-2005 r. - powstanie w dawnym POM firmy GABI zajmującej się dystrybucją nawozów sztucznych i soli.